उपनिषद के नाम (संस्कृत) (संक्षिप्त जानकारी के साथ) | List of Upanishad names in Hindi (Sanskrit) (with basic information)

नमस्ते मेरे प्यारे मित्रों, आज आप कैसे हैं? #BhagavanBhakthi वेबसाइट / ब्लॉग में आपका स्वागत है। भगवान श्री विष्णु का आशीर्वाद आपको और आपके परिवार पर सदा रहें!

प्रिय मित्रों, उपनिषदों के नामों की सूची जानने से ठीक पहले, आइए हम उन महान और दिव्य उपनिषदों के बारे में संक्षिप्त जानकारी लें।

संस्कृत में उपनिषदों को उपनिषद् / ಉಪನಿಷದ್ / upaniṣad के रूप में उच्चारित किया जाता है।

उपनिषद हिंदू सनातन धर्म के वैदिक संस्कृत ग्रंथ हैं जो सनातन धर्म (हिंदू धर्म) के आधार की व्याख्या करते हैं।

उपनिषद वेदों (हिंदू धर्म का सबसे पुराना ग्रंथ) के मुख्य भाग में से एक हैं।

उपनिषदों को आमतौर पर सनातन धर्म (हिंदू धर्म) के अनुसार वेदांत के रूप में जाना जाता है।

वेदांत की व्याख्या “अंतिम अध्याय, वेद के कुछ हिस्सों” के रूप में की गई है और वैकल्पिक रूप से “वस्तु, वेद का सर्वोच्च उद्देश्य” के रूप में व्याख्या की गई है।

सभी उपनिषदों का उद्देश्य आत्मन (आत्मन् / ಆತ್ಮನ್ / ātman) (स्वयं) की प्रकृति की जांच करना है।

आत्मन (आत्मन् / ಆತ್ಮನ್ / ātman) (स्वयं) और ब्राह्मण (ब्राह्मण् / ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ / ब्राह्मण) (सर्वोच्च भगवान – विष्णु) के बीच संबंध के बारे में विभिन्न विचार पाए जा सकते हैं, और बाद में टिप्पणीकारों ने इस विविधता को सामंजस्य बनाने की कोशिश की।

हाल के संप्रदायों (परंपराओं) ने उपनिषदों पर अपनी व्याख्या दी है।

आधुनिक दिन के पाठशालाए श्री आदि शंकराचार्य के अद्वैत वेदांत (अद्वैतवादी या गैर-द्वैतवादी), श्री रामानुजाचार्य के विशिष्टाद्वैत (योग्य अद्वैतवाद), और श्री माधवाचार्य द्वैत (द्वैतवाद) से संबंधित हैं।

Now, fist let us know the list of the names of Upanishads and later let us know the basic idea of all those Upanishads.

उपनिषदों के नामों की सूची नीचे दी गई है:

ऐतरेय उपनिषद : (ऐतरेय उपनिषद् / ಐತರೇಯ ಉಪನಿಷದ್ / aitarēya upaniṣad)

बृहदारण्यक उपनिषद : (बृहदारण्यक उपनिषद् / ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ ಉಪನಿಷದ್ / br̥hadāraṇyaka upaniṣad)

छान्दोग्य उपनिषद : (छान्दोग्य उपनिषद् / ಛಾಂದೋಗ್ಯ ಉಪನಿಷದ್‌ / chandōgya upaniṣad‌)

तळवकर उपनिषद : (तळवकर उपनिषद् / ತಳವಕರ ಉಪನಿಷದ್ / taḷavakara upaniṣad)

कठ उपनिषद : (कठ उपनिषद् / ಕಠ ಉಪನಿಷದ್ / kaṭha upaniṣad)

तैत्तिरीय उपनिषद : तैत्तिरीय उपनिषद् / ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷದ್ / taittirīya upaniṣad

अथर्वण उपनिषद : अथर्वण उपनिषद् / ಅಥರ್ವಣ ಉಪನಿಷದ್ / atharvaṇa upaniṣad

प्रश्न उपनिषद : (प्रश्न उपनिषद् / ಪ್ರಶ್ನ ಉಪನಿಷದ್ / praśna upaniṣad)

ईश उपनिषद : (ईश उपनिषद् / ಈಶ ಉಪನಿಷದ್ / īśa upaniṣad)

माण्डूक्य उपनिषद : माण्डूक्य उपनिषद् / ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಉಪನಿಷದ್ / māṇḍūkya upaniṣad

सभी उपनिषदों की संक्षिप्त जानकारी नीचे दी गई है:

1. ऐतरेय उपनिषद : (ऐतरेय उपनिषद् / ಐತರೇಯ ಉಪನಿಷದ್ / aitarēya upaniṣad) – ऐतरेय उपनिषद ऋग्वेद से जुड़ा एक प्रमुख उपनिषद है।

इसमें ऐतरेय आरण्यक की दूसरी पुस्तक के चौथे, पांचवें और छठे अध्याय शामिल हैं, जो ऋग्वेदिक पाठ की चार अध्यायों में से एक है।

2. बृहदारण्यक उपनिषद : (बृहदारण्यक उपनिषद् / ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ ಉಪನಿಷದ್ / br̥hadāraṇyaka upaniṣad) – यह शुक्ल यजुर्वेद से संबंधित है। भगवान सूर्य को इसका एहसास हुआ और उन्होंने ऋषि याज्ञवल्क्य को पढ़ाया।

इसे कण्वोपनिषद (कण्वोपनिषद् / ಕಣ್ವೋಪನಿಷದ್‌ / kaṇvōpaniṣad‌) के रूप में भी जाना जाता है।

3. छान्दोग्य उपनिषद : (छान्दोग्य उपनिषद् / ಛಾಂದೋಗ್ಯ ಉಪನಿಷದ್‌ / chandōgya upaniṣad‌) – यह भगवान हयग्रीव (भगवान विष्णु अवतार) के चेहरे से निकला।

यह श्री रमा देवी (देवी लक्ष्मी अवतार) द्वारा सुनाई जाती है जब श्री हरि सो रहे होते हैं।

4. तळवकर उपनिषद : (तळवकर उपनिषद् / ತಳವಕರ ಉಪನಿಷದ್ / taḷavakara upaniṣad) – यह उपनिषद भगवान ब्रह्मा और भगवान रुद्र (शिव) के बीच बातचीत के रूप में है और साम शाक के अंतर्गत आता है।

5. कठ उपनिषद : (कठ उपनिषद् / ಕಠ ಉಪನಿಷದ್ / kaṭha upaniṣad) – कठोकोपनिषद के रूप में भी उच्चारित कियाजाता है |

लोकप्रिय नचिकेत कहानी इस उपनिषद में है और यजुर्वेद कठ शाक से संबंधित है।

6. तैत्तिरीय उपनिषद : तैत्तिरीय उपनिषद् / ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷದ್ / taittirīya upaniṣad – यह कृष्ण यजुर्वेद से संबंधित है।

इस उपनिषद में भगवान विष्णु के पंचरूपों के बारे में विस्तार से बताया गया है। इस उपनिषद के साथ आनंदमयधिरना समन्वय करते हैं।

7. अथर्वण उपनिषद : अथर्वण उपनिषद् / ಅಥರ್ವಣ ಉಪನಿಷದ್ / atharvaṇa upaniṣad – यह अथर्ववेद से संबंधित है।

इसमें पर-अपर विद्या की चर्चा कियागया है। इसे अथर्वशिख उपनिषद (ಅಥರ್ವಶಿಖ ಉಪನಿಷದ್ / atharvaśikha upaniṣad) भी कहा जाता है।

8. प्रश्न उपनिषद : (प्रश्न उपनिषद् / ಪ್ರಶ್ನ ಉಪನಿಷದ್ / praśna upaniṣad) – यह अथर्व शक के अंतर्गत आता है।

यह बताता है कि कैसे मुक्ति / मोक्ष में भी जीव अपने व्यक्तित्व को बनाए रखता है।

9. ईश उपनिषद : (ईश उपनिषद् / ಈಶ ಉಪನಿಷದ್ / īśa upaniṣad) – यह शुक्ल यजुर्वेद का है।

यद्यपि यह सबसे छोटा है, यह तत्त्वों (ईश्वरीय सत्य) के महत्व को विस्तार से बताता है।

10. माण्डूक्य उपनिषद : माण्डूक्य उपनिषद् / ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಉಪನಿಷದ್ / māṇḍūkya upaniṣad – यह अथर्ववेद शक के अंतर्गत आता है।

यह भगवान विष्णु के रूपत्रय (विभिन्न रूपों) की व्याख्या करता है।

इसमें नियमित आधार पर और जानकारी जोड़ी जाएगी। कृपया कुछ समय बाद फिरसे पधारें।

To watch the YouTube video about “List of Upanishad names (with basic information)“, kindly click the below YouTube link:

हिंदुत्व के बारे में सीखने के लिए, यह लिंक को क्लिक करें :

हिंदू धर्म का अज्ञात तथ्य

To know more information about Hinduism, please click the below link:

Hinduism unknown facts

To know more information about Lord Krishna, please click the below link:

Lord Krishna unknown facts

To know more information about Lord Rama, please click the below link:

Lord Rama unknown facts

प्रिय मित्रों, अगर आपको इस पोस्ट के बारे में किसी स्पष्टीकरण की आवश्यकता है, तो कृपया मुझे बताएं, मैं निश्चित रूप से उन सभी का उत्तर देने का प्रयास करूंगा।

साथ ही आपका एक LIKE, एक COMMENT, एक Share, एक SUBSCRIPTION बेहद जरूरी है।

इससे इस पाठ्य का गुणवत्ता जानने में मदद मिलेगी और यह जानने में भी मदद मिलेगी कि पाठ्य के लिए किसी सुधार की आवश्यकता है या नहीं।

यदि आपको लगता है कि यह पाठ्य आपके लिए उपयोगी है और इससे आपको अपने ज्ञान में सुधार करने में मदद मिली है, तो कृपया इसे अपने शुभचिंतकों के साथ साझा (शेर) करें।

क्योंकि “शेयरिंग का मतलब केयरिंग है”।

#BhagavanBhakthi के बारे में मुफ्त ईमेल सदस्यता प्राप्त करने के लिए, आप अपनी ईमेल आईडी से [email protected] पर एक ईमेल भेज सकते हैं।

नमस्ते!

श्री गुरुभ्यो नमः

श्री कृष्णाय नमः

श्री कृष्णर्पणमस्तु

Subscribe / Follow us
Share in Social Media

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *